به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ پروفسور «پل زاک» استاد دانشگاه کلارمونت آمریکا است. در گفتگویی با وی نسبت علم و دین مورد بررسی قرار گرفته است. پل زاک دانش آموخته نورو-اقتصاد از دانشگاه پنسیلوانیا بوده و فوق دکترای خود را از دانشگاه هاروارد أخذ کرده است. کتاب «بازار اخلاقی: نقش انتقادی ارزشها در اقتصاد» از جمله آثار او به شمار می‌روند.

پروفسور «پل زاک» در مورد ماهیت کنونی علم (science) و اینکه آیا علم در حال حاضر سکولار است؟ گفت: در حال حاضر علم، ماهیتی سکولار دارد. این روند در ادامه روندی است که علم از عصر روشنگری شروع کرده است. علم در گذشته جدا از  دین نبود و گزاره های متافیزیکی نیز در علم وجود داشت. عصر روشنگری و مدرنیته در سکولار شدن علم نقش بسزایی ایفا کردند.

وی ادامه داد: علم بر مقوله «چگونه» (how) تأکید دارد. در واقع علم به بررسی چگونگی می پردازد. اما فلسفه و دین به بررسی «چرایی» (why) می پردازند. لذا هم علم و هم دین می توانند زمینه هایی از معرفت بشر را مورد انکشاف قرار دهند. در واقع برای فهم زندگی بشر هم علم و هم دین لازم و ضروری هستند و نمی توان نسبت به هیچکدام از اینها بی تفاوت و بی توجه بود.

استاد دانشگاه کلارمونت آمریکا در پاسخ به این سوال که در آینده نیز علم همین روند را دنبال می کند و یا ممکن است به دین نزدیکتر شود، گفت: اندیشمندان زیادی در غرب وجود دارند که از مطالعات علمی در خصوص ابعاد و جنبه هایی از دین از جمله شعائر و مناسک دینی بهره می گیرند. به عبارت دیگر در مغرب زمین نیز برخی اندیشمندان و دانشمندان علم نسبت به دین بی توجه نیستند هر چند که ماهیت علم سکولار است.

وی افزود: در واقع مطالعات علمی می تواند با مطالعات دینی پیوند بخورد. برای نمونه علم می تواند در خصوص «چگونگی» دین و البته نه «چرایی» دین کمک کننده باشد و در این خصوص با دین پیوند برقرار کند.

وی گفت: من معتقدم که بیشتر مطالعات مرتبط با رفتار انسان ابعاد اخلاقی و دینی دارد. یعنی شما نمی توانید در بررسی جنبه های رفتاری انسان و جوامع انسانی به دین بی توجه باشید. انسان دارای ابعاد اخلاقی است و علم نیز باید به این موضوع بی توجه نباشد. علمی که به بعد اخلاقی بی توجه باشد دارای آثار و تبعات خطرناکی برای انسان است. انسان در میان گزینه ها و انتخابهایی قرار می گیرد که باید میان «درست» و «اشتباه» دست به انتخاب بزند. حال چگونه تشخیص دهد که درست چیست و نادرست کدام است. از آنجایی که میان «درست» و «اشتباه» در میان فرهنگ های مختلف تقریباً اشتراک نظر وجود دارد لذا مسائل و مشکلاتی برای بشر وجود دارد که ماهیت جهانشمول دارد.

وی در پایان در پاسخ به این سوال که چگونه می توان به مسائل و مشکلات بشر پاسخ داد، گفت: پاسخ به این پرسش های بشری از طریق ایجاد یک ساختار فلسفی یا دینی میسر است. یا اینکه بشر دریابد که برای حل این مسائل و مشکلات نیاز به همکاری و تشریک مساعی با سایر انسانها دارد. بر این اساس علم می تواند ما را درباره برخی «چرایی» هایی که دین درصدد پاسخ بدان است مطلع و آگاه کند.

پل زاک افزود: لذا به رغم اینکه علم در حال حاضر ماهیت سکولار دارد اما برخی اندیشمندان ارتباط میان علم و دین را مهم می دانند و نظر به اینکه علم بدون توجه به آموزه های دینی ممکن است مخاطره آمیز برای بشر باشد لذا در مطالعات خود به مباحث دینی بی توجه نیستند.